Rok 2012 okazał się rekordowym pod kątem nowych klauzul w rejestrze klauzul niedozwolonych prowadzonym przez Prezesa UOKiK. Poniżej zamieszczamy krótkie podsumowanie i statystyki z tym związane. Zastanawiamy się również, czy rok 2013 przyniesie kolejny rekord, czy raczej zahamowanie ilości publikowanych klauzul.
Rekordowy rok 2012
Na dzień publikowania niniejszego wpisu mamy już 4150 (słownie: cztery tysiące sto pięćdziesiąt!) klauzul niedozwolonych! W samym tylko 2012 r. zostało opublikowanych blisko 1400 klauzul, tj. ponad 1/4 wszystkich klauzul niedozwolonych opublikowanych w rejestrze – dla przypomnienia rejestr jest publikowany od 2002 r. To oznacza, iż średnio każdego dnia 2012 r. publikowane są prawie 4 nowe klauzule niedozwolone.
Do końca roku jeszcze kilka dni, co pozwala sądzić, że ten wynik będzie jeszcze wyższy – wniosek taki można wysnuć także z sygnatur spraw prowadzonych przed SOKiK w 2012 r. (Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów – sąd, który wydaje wyroki w sprawie klauzul publikowanych następnie w rejestrze klauzul), które obecnie sięgają już blisko 11000 (słownie: jedenaście tysięcy!). Co prawda nie wszystkie te sprawy dotyczą postępowań o uznanie postanowień nie za niedozwolone, aczkolwiek zdecydowana większość to właśnie tego typu sprawy. Warto zaznaczyć, że nie każda sprawa kończy się wyrokiem Sądu – bardzo wielu przedsiębiorców zawiera „ugodę” z pozywającymi stowarzyszeniami i w zamian za uiszczenie kosztów procesu uzyskuje wycofanie pozwu. Sam SOKiK w jednym z uzasadnień stwierdził, że procedura zawierania ugód idzie w setki spraw i pokazuje prawdziwe motywy działania „prokonsumenckich” stowarzyszeń.
Najczęściej pozywane branże w 2012 r.:
Poniżej omawiamy ilość wpisanych klauzul niedozwolonych w poszczególnych branżach w 2012 r.:
- Handel elektroniczny – 316 klauzul niedozwolonych
- Inne usługi (m.in. serwisy, konkursy, loterie) – 108 klauzul niedozwolonych
- Usługi internetowe (m.in. dostawcy Internetu) – 97 klauzul niedozwolonych
- Turystyka – 79 klauzul niedozwolonych
- Usługi bankowe – 62 klauzule niedozwolone
- Usługi telekomunikacyjne – 45 klauzul niedozwolonych
- Nieruchomości – 45 klauzul niedozwolonych
- Usługi finansowe – 40 klauzul niedozwolonych
- Sprzedaż konsumencka – 40 klauzul niedozwolonych
- Edukacja – 14 klauzul niedozwolonych
- Usługi ubezpieczeniowe – 7 klauzul niedozwolonych
- Dostawa energii, wody, ciepła i gazu – 3 klauzule niedozwolone
Jak widać rok 2012 r. to przede wszystkim klauzule niedozwolone w handlu elektronicznym oraz w szeroko pojętym e-biznesie. Mimo wielu medialnych akcji w regulaminach sklepów internetowych oraz serwisów internetowych wciąż jest bardzo wiele klauzul niedozwolonych. Regulaminy te są ogólnodostępne i często wystarczy wpisanie odpowiedniej frazy do wyszukiwarki aby odnaleźć sklep internetowy oraz regulamin, który zawiera zakazane postanowienia. W tym temacie także: Klauzulowe BHP – dlaczego sprzedawcy internetowi wciąż popełniają te same błędy? Każda tego typu sprawa to blisko 2000 zł kosztów dla przedsiębiorcy, dlatego tak ważne jest przygotowanie dobrego regulaminu sklepu, wolnego od klauzul niedozwolonych. Z powyższego porównania warto również odnotować na spadającą ilość postanowień w umowach stosowanych przez biura podróży – branża ta była przez ostatnie lata na celowniku pozywających stowarzyszeń (blisko 1/4 wszystkich klauzul niedozwolonych w rejestrze dotyczy właśnie branży turystycznej).
Kto najczęściej pozywał przedsiębiorców w 2012 r?
Poniżej najbardziej aktywne podmioty pozywające przedsiębiorców przed SOKiK w sprawach o uznanie postanowień wzorców umów za niedozwolone:
- Stowarzyszenie „Towarzystwo Lexus” w Poznaniu – 294 wpisanych klauzul niedozwolonych
- Ogólnopolskie Stowarzyszenie na rzecz ochrony praw konsumentów z siedzibą w Warszawie – 273 wpisane klauzule niedozwolone
- Bartosz Bilski – 60 wpisanych klazuzul niedozwolonych
- Stowarzyszenie Na Rzecz Podnoszenia Świadomości Konsumenckiej „Executio Iuris” z siedzibą w Katowicach – 57 wpisanych klauzul niedozwolonych
- Jarosław Knieć – 29 wpisanych klauzul niedozwolonych
- Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów – 23 wpisane klauzule niedozwolone
- Stowarzyszenie Eterna w Warszawie – 19 wpisanych klauzul niedozwolonych
- Stowarzyszenie Obrony Podstawowych Praw Konsumentów StOPPKa z siedzibą w Bydgoszczy – 19 klauzul niedozwolonych
- Fundacja „Świadomy Zakup” z siedzibą w Koszalinie – 7 wpisanych klauzul niedozwolonych
- Stowarzyszenie na Rzecz Ochrony Praw Konsumentów i Obywateli w Bydgoszczy – 6 wpisanych klauzul niedozwolonych
- Stowarzyszenie ALEKTO – 3 wpisane klauzule niedozwolone
Z powyższego wynika, iż niekwestionowanymi liderami w pozywaniu przedsiębiorców są nadal dwa stowarzyszenia – Stowarzyszenie „Towarzystwo Lexus” w Poznaniu oraz Ogólnopolskie Stowarzyszenie na rzecz ochrony praw konsumentów z siedzibą w Warszawie. Na koncie obu stowarzyszeń jest w sumie 1760 wpisanych klauzul niedozwolonych do rejestru prowadzonego przez Prezes UOKiK, z czego prawie 1/3 została wpisana właśnie w 2012 r. To pokazuje jak wzrosła aktywność obu stowarzyszeń w ostatnim czasie. Być może jest to spowodowane planowaną obniżką kosztów zastępstwa procesowego z 360 zł do 60 zł, o czy pisaliśmy tutaj: Koszty zastępstwa 6x w dół. Czy to koniec ery stowarzyszeń „konsumenckich”?
Co przyniesie rok 2013?
Jak pokazał rok 2012 wzrasta aktywność stowarzyszeń pozywających przedsiębiorców. Ponadto co chwila powstają kolejne nowe stowarzyszenia, których istnienie często sprowadza się do wyszukiwania klauzul niedozwolonych w regulaminach sklepów internetowych i pozywania przedsiębiorców, względnie wysyłania propozycji „ugodowego” załatwienia sprawy. Byłby to argument za kolejnym rekordowym rokiem w ilości klauzul niedozwolonych. Z drugiej jednak strony jest szansa na obniżenie stawek kosztów zastępstwa w sprawach o uznanie postanowień wzorca za niedozwolone. Obniżenie stawek nie zmienia jednak faktu, że sam wpis sądowy i koszty publikacji w Monitorze Sądowym i Gospodarczy to ponad 1000 zł. Brak jest również na razie innych działań ustawodawcy, które mogłyby skuteczniej zapobiec tego typu procederowi.
Podsumowując – w roku 2013 należy się spodziewać raczej podobnej ilości klauzul niedozwolonych, jak w roku 2012 r. Dlatego też zachęcamy do regularnego monitorowania swoich regulaminów i unikania bezmyślnego kopiowania regulaminów innych sklepów, czy serwisów internetowych – często jest to tylko pozorna oszczędność.