W dzisiejszym wpisie postanowiliśmy przyjrzeć się kwestii możliwości zawarcia ugody w przypadku pozwu za klauzule niedozwolone np. w regulaminie sklepu internetowego. Pozwani sprzedawcy internetowi często otrzymują od stowarzyszeń oraz osób, który złożyły takie pozwy propozycję zawarcia tzw. „ugody”. W skrócie zobowiązują się tutaj do wycofania złożonych powództw, w zamian za zobowiązanie do niestosowania w przyszłości kwestionowanych powództw oraz zapłatę określonej kwoty (zazwyczaj są to koszty zastępstwa procesowego pomnożone przez ilość spraw).
Czy takie postępowanie jest bezpieczne dla sprzedawców i gwarantuje im, że Sąd zgodzi się na cofnięcie powództw? Otóż nie i warto aby sprzedawcy decydujący się na zawarcie takiej ugody byli tego świadomi.
Zawarcie ugody jest niedopuszczalne – podstawa prawna
Postępowanie dot. kontroli abstrakcyjnej wzorców umownych (np. regulaminów sklepów internetowych) zostało uregulowane w kodeksie postępowania cywilnego (art. 479[36] – 479[45]). Zgodnie z art. 479[41]:
W sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone sąd nie może wydać wyroku tylko na podstawie uznania powództwa. Niedopuszczalne jest też zawarcie ugody.
W przedmiotowej kategorii spraw nie jest dopuszczalne zawarcie ugody. Wprowadzenie tego zakazu jest uzasadnione specyficznym przedmiotem spraw o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone, który zmierza do dokonania abstrakcyjnej kontroli tego wzorca w celu realizacji zbiorowego interesu konsumentów będącego interesem publicznym. Kontrola wzorca umowy powinna zostać dokonana przez SOKiK wnikliwie, na podstawie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego oraz obowiązujących przepisów prawa, skoro od chwili wpisania uznanego za niedozwolone postanowienia wzorca umowy do rejestru prawomocny wyrok ma skutek także wobec osób trzecich (art. 479[43]). (Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Pruś Piotr, Stefańska Ewa, Sieńko Małgorzata, Adamczuk Andrzej, Radwan Marcin, Manowska Małgorzata).
Na powyższe zwrócił uwagę również Sąd Okręgowy w Warszawie w orzeczeniu z dnia 19 listopada 2012 r. (XVII AmC 3998/12)
W sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone można bowiem wystąpić z takim żądaniem nawet w przypadku zaniechania przez przedsiębiorcę stosowania kwestionowanego wzorca, jeżeli nie upłynęło sześć miesięcy od tego zaniechania (art. 479 39 k.p.c.), a ponadto należy zwrócić uwagę, iż zgodnie z dyspozycją art. 479 41 k.p.c., uznanie żądania pozwu nie może stanowić wyłącznej podstawy do uwzględnienia powództwa, nie można też w tego rodzaju sprawie zawrzeć ugody.
Czy zawarcie ugody gwarantuje pozwanemu wycofanie powództw
Powyżej wskazaliśmy podstawę prawną zgodnie z którą Sąd może bez żadnych przeszkód wydać wyrok uznający dane postanowienie za niedozwolone mimo zawarcia między powodem, a pozwanym ugody w danej sprawie.
Nie mniej, jak wskazaliśmy na wstępie, w praktyce takie „ugody” są zawierane. W takich wypadkach powód zazwyczaj nie powołuje się na zawarcie „ugody”, a jedynie dokonuje czynności procesowej cofnięcia powództwa. Sąd w takich wypadkach zazwyczaj zgadza się na cofnięcie powództwa. Należy mieć jednak świadomość, że Sąd może tutaj również nie zgodzić się cofnięcie powództwa – podstawą prawną jest tutaj art. 203 § 4 kodeksu postępowania cywilnego:
Sąd może uznać za niedopuszczalne cofnięcie pozwu, zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia tylko wtedy, gdy okoliczności sprawy wskazują, że wymienione czynności są sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzają do obejścia prawa.
A zatem rozważając propozycję zawarcia ugody ze stowarzyszeniem albo inną osobą, która wytoczyła pozew za klauzule niedozwolone należy być świadomym ryzyka, o którym piszemy wyżej.
6 miesięcy na wytoczenie powództwa od zaniechania stosowania klauzuli niedozwolonej
Musimy tutaj wspomnieć o jeszcze jednej bardzo ważnej rzeczy. Skutek cofnięcia pozwu został wskazany w art. 203 § 2 kodeksu postępowania cywilnego:
Pozew cofnięty nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa. Na żądanie pozwanego powód zwraca mu koszty, jeżeli sąd już przedtem nie orzekł prawomocnie o obowiązku ich uiszczenia przez pozwanego.
W skrócie nie ma tutaj powagi rzeczy osądzonej ani zawisłości sporu. Ma to znaczenie, szczególnie dzisiaj, gdy przedsiębiorcy często otrzymują pozwy za te same klauzule niedozwolone, ale od innych podmiotów. W tym wypadku zawarcie ugody z jednym powodem, nie ogranicza w żaden sposób możliwości wytoczenia powództwa przez innego powoda. Dodajmy jeszcze, że zgodnie z przepisami z żądaniem uznania postanowienia wzorca umowy za niedozwolone można wystąpić również wtedy, gdy pozwany zaniechał jego stosowania, jeżeli od tego zaniechania nie minęło sześć miesięcy (art. 479 [39] kodeksu postępowania cywilnego). A zatem mimo usunięcia klauzul niedozwolonych może się okazać, że jakiś inny podmiot utrwalił już nasz regulamin i za chwile otrzymamy kolejne pozwy – co do niech zawarta wcześniej „ugoda” nie ma już żadnego znaczenia.
Podsumowanie
Podsumowując przed zawarciem „ugody” warto przemyśleć wszelkie za i przeciw. Teoretycznie tańsze rozwiązanie może się okazać w ostateczności droższe, gdyby w sprawie mimo „ugody” zostały wydane wyroki uznające powództwa i zasądzające koszty procesu albo zostały wytoczone kolejne powództwa już przez inne podmioty.