Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego o klauzuli niedozwolonej możemy mówić jedynie w stosunkach między przedsiębiorcą, a konsumentem. U progu swej działalności UOKiK stał na stanowisku, że spółdzielnie mieszkaniowe nie mogą być poddane kontroli pod kątem stosowania przez nie klauzul niedozwolonych, gdyż nie są one przedsiębiorcami. Ostatnia decyzja Prezesa UOKiK (nr RGD 43/2012) pokazuje jednak, że również spółdzielnia mieszkaniowa może stosować klauzule niedozwolone oraz stosować praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów.
Spółdzielnia mieszkaniowa = przedsiębiorca
Status przedsiębiorcy został w tym wypadku ustalony na na podstawie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Zdaniem UOKiK spółdzielnia mieszkaniowa jest przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, zgodnie z którym pod pojęciem tym rozumie się m.in. przedsiębiorcę w znaczeniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Zgodnie z tą ostatnią ustawą przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą.
Prezes UOKiK stwierdził ponadto w odniesieniu do spółdzielni mieszkaniowej:
- wpis do Krajowego Rejestru Sądowego, gdzie jako przedmiot działalności spółdzielni mieszkaniowej zostało wskazane m.in. nadawanie programów telewizyjnych ogólnodostępnych i abonamentowych oraz działalność w zakresie telekomunikacji przewodowej i bezprzewodowej;
- wpis do rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych.
Klauzule niedozwolone stosowane przez spółdzielnię mieszkaniową
Poniżej wskażemy postanowienia, które zdaniem UOKiK należy uznać za niedozwolone. Niektóre z nich to klasyczne klauzule niedozwolone, wielokrotnie wpisywane już do rejestru klauzul niedozwolonych. Na inne również warto zwrócić uwagę, gdyż można je dość często spotkać w umowach o świadczenia usług telekomunikacyjnych.
„Właściwym do rozstrzygania sporów wynikających z niniejszej umowy jest sad powszechny właściwy dla siedziby operatora.”
„Wszelkie spory powstałe na tle wykonywania umowy, której niniejszy regulamin stanowi integralna cześć podlegają rozpoznaniu przez sąd powszechny właściwy dla siedziby Operatora.”
„1. Operator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek zakłócenia w emisji programów wynikające z działania siły wyższej. Dotyczy to również zakłóceń, przekazu satelitarnego, zmiany satelity, zmiany systemu nadawania,
zaprzestania nadawania przez nadawce programu, konserwacji urządzeń nadawczych, przerw w dostawie prądu oraz innych zdarzeń, które pozostają poza kontrola operatora. Operator nie ponosi również odpowiedzialności za zakłócenia w emisji programów spowodowane nadajnikami pracującymi w pobliżu sieci.”„Operatorowi przysługuje prawo rozwiązania umowy ze skutkiem natychmiastowym z winy abonenta i odłączenia go od sieci multimedialnej BTK-BSM, jeżeli:
a) abonent zalega z opłata abonamentu za jeden okres płatności …”„Operator nie ponosi odpowiedzialności za naruszenie jakichkolwiek plików, dokumentów lub danych w komputerze Abonenta, do którego mogło dojść w trakcie konfigurowania urządzenia aktywnego należącego do abonenta i
podłączonego do łącza dostępowego Operatora.”„Operator nie ponosi odpowiedzialności za zabezpieczenie danych Abonenta przed ingerencja osób trzecich, w tym za bezpieczeństwo danych zawartych w urządzeniu aktywnym Abonenta i na serwerze Operatora, na którym Abonent
posiada konto poczty elektronicznej.”„1. Operator jest zobowiązany zawiadomić Abonenta za pośrednictwem środków masowego przekazu, minimum na 30 dni przed planowana zmiana, o zmianie wysokości opłaty abonamentowej oraz zmianie innych postanowień
Umowy Abonenckiej. (…)”„2. Operator zastrzega sobie prawo do zmiany oferty programowej tzn. zmiany układu programów, podziału programów na pakiety, zmiany liczby programów, zmiany rodzaju programów oraz zmiany pasm nadawania bez konieczności wypowiedzenia umowy. Układ programowy jest do wglądu w biurze operatora i jest transmitowany w kanale informacyjnym Operatora.”
„Operator zastrzega sobie prawo do zmiany kwoty abonamentu. O zmianie Operator zawiadomi Abonenta pisemnie lub za pomocą ogłoszenia w programie planszowym INFO BTK na jeden miesiąc przed planowana zmiana. Zmiana wysokości abonamentu nie stanowi zmiany umowy.”
Skutki naruszenia zbiorowych interesów konsumentów
Za naruszenie zbiorowych interesów konsumentów Prezes UOKiK nałożyła na spółdzielnię mieszkaniową karę 39 869 zł. Decyzja nie jest ostateczna – spółdzielnia wniosła odwołanie do sądu. Przedsiębiorca zaprzestał stosowania większości kwestionowanych klauzul, został ponadto zobowiązany do aneksowania umów – oznacza to, że zostaną z nich usunięte niedozwolone klauzule.